شین مثل شعور

بسم الله الرّحمن الرّحیم

در این مقال شرح کوتاهی بر بیتی از حافظ می‌آورم بیت :

 خفته بر سنجاب شاهی نازنینی را چه غم

گر ز خار و خاره سازد بستر بالین ، غریب(1)

 معنی بیت : کسی که عزیز است و بر بستری گرم و نرم می‌خوابد ( زندگی راحتی دارد ) غم غریبی که سر بر بالین خاک می‌گذارد ( زندگی سختی دارد ) را ندارد .

توضیح :

این بیت یاد آور ضرب المثل معروف « سواره غم پیاده را ندارد » می‌اندازد اگرچه شاید معنای آن در همه جا مصداق نداشته باشد یعنی خیلی از سواره ها هستند که به پیاده‌ها کمک می کنند ( اگر سواره را همان دارا و پیاده را نادار فرض کنیم ! )

امّا نگاهی دیگر به این بیت آدم را به یاد اسیران مظلوم کربلا می‌اندازد؛ تعدادی زن و کودک ( به همراه امام سجاد (علیه السلام ) ) ؛ غریبانی که پس از از دست دادن عزیزترین کسان خود، در راه اسارت دژخیمان اُموی بر خار راه رفتند و در ویرانه ها خوابیدند . از امام سجاد ( علیه السلام ) سئوال شد که کجا بود که به شما بیش از جاهای دیگر سخت گذشت ؟ ایشان سه بار فرمودند « الشّام » (2)

 بنا بر قولی ، اسیران کربلا را در منزلی که آنان را از گرما حفظ نمی‌کرد چنان که چهره‌هایشان پوست انداخت (3) .

قبل از ورود به دربار یزید ( لعنة الله علیه ) « ویرانة شام » جایی بود که این آزادگان حقیقی را آنجا اسکان داده بودند و در این خرابه بود که دختر سه ساله امام حسین ( علیه السلام ) ( رقیه ( سلام الله علیها ) (4) ) خواب بابایش را دید و گریه کرد و به جای غذا سر بریدة پدرش را برایش آوردند و او را به پدرش رساندند یعنی شهیدش کردند .(5)

 پانوشتها :

1- غزل 14 ، بیت 3 ( در این غزل ، کلماتی مانند « زنجیر » ، « غریب » ، « شام غریبان » و « خسته و مسکین » نیز هست که شاید بتوان ربطهایی بین آنها ، با اسارت آل الله در شام غریبان کربلا پیدا کرد . )

2- محمدی اشتهاردی ، محمد ـ سوگنامة آل محمد ، انتشارات ناصر ، زمستان 79 ، صفحة 459

3- طاهر دزفولی ، محمد ـ سوگنامة کربلا ( ترجمه لهوف سید ابن طاووس ) ، انتشارات مؤمنین ، چاپ دوم 1379 ، صفحة 343

4- رقیه اسم مصغر از از ریشه « رقی »  یعنی در بند و اسیر است . ( دخترک اسیر ! ) در اینکه آیا کودک سه ساله‌ای که در خرابه شام از دنیا رفت از دختران امام حسین ( علیه السلام ) بود و یا دختر یکی از شهدای کربلا ، بحثهایی است ( برداشت از یکی از سخنرانی‌های آیت الله خوشوقت )

5- محمدی اشتهاردی ، محمد ـ سوگنامة آل محمد ، انتشارات ناصر ، زمستان 79 ، صفحة 489