شین مثل شعور

بسم الله الرّحمن الرّحیم

ربط یک بیت حافظ با یک حدیث ( با شرح مختصر )

مباش در پی آزار و هرچه خواهی کن

که در شریعت ما غیر از این گناهی نیست(1) 

معنی بیت : یکی از بزرگترین گناهان در دین ما « آزار و اذیت » دیگران است .

شرح :

نقل است که وقتی امام حسین( علیه السلام )برای وداع آخر ، به خیمة امام سجاد( علیه السلام ) ـ که بیمار بود ـ رفت ، بعد از دلداری دادن به آن حضرت ، وصایایی به ایشان فرمود از جمله این وصایا این است : « ای فرزندم ! بر حق ، اگرچه تلخ است ، صبر کن ؛ ای فرزندم از ستم به کسی که در برابر تو جز خداوند بزرگ مددکاری ندارد بپرهیز » (2)           

باید به این نکته توجه داشت که سفارشاتی که در لحظاتی چنین حساس ( قبل از شهادت ) آنهم توسط فردی مانند امام حسین (علیه السلام) آنهم به امام پس از خویش می‌فرماید حاکی از اهمیت فوق العاده‌ی این سفارشات دارد .

نکته دیگر : گاهی برای تأکید ، کلمات به صورت خاصّی می‌آیند ؛ اگر در این بیت « در شریعت ما غیر از آزار به دیگران گناهی وجود ندارد » می‌خواهد اهمیّت « آزار نرساندن به دیگران » را برساند نه اینکه جز ستم به دیگران گناهی وجود نداشته باشد . ( در حالی که اینهمه گناه هست که غیر از آزاد به دیگران وجود دارد )

برای توضیح این حدیث و اینکه چرا قید « کسی که در برابر تو جز خداوند بزرگ مدد کاری ندارد » آورده شده و آیا بر دیگران می‎شود ستم کرد ؟! ، باید گفت : شک نیست که ظلم از طرف هر کس به هر اندازه و بر هر کس مذموم و ناپسند است و این را هر عقل سلیمی می‌داند . در این قید معنای ظریفی نهفته است و ان این است که : ستم کردن به هرکس ( که به ظاهر  دارای نوعی طرفدار است )  به نوعی مشکل است و همین مشکل بودن ، انسان را محتاط می‎کند ، امّا در مورد کسی که ظاهراً هیچ یاوری ندارد ، به نوعی ، آسان به چشم می‎رسد و با عث « انجام این ستم » می‌شود ولی این حقیقت که کسی که ظاهراً و از نظر ما کسی ندارد ، در حقیقت کسی را دارد و او « خداست »

نکته اخر اینکه : یقیناً امثال امام سجاد (علیه السلام) نه تنها به هیچ کس ستم نمی‎کنند بلکه توهّم ستم کردن به دیگران نیز در مورد ایشان ، غلط است ؛ شاید امام حسین ( علیه السلام )  که خود یکی از بزرگترین مظلومان تاریخ است برای نسلهای بعد از خویش پیام می‎فرستاده است . و سفارش به امام سجّاد در اصل سفارش به ماهاست ( و الله العالم )

پانوشتها :

1- دیوان حافظ غزل 73 ، بیت 6

2- شیخ کلینی ـ اصول کافی ، جلد 2 ، صفحة 91 ، حدیث 13